ЖОСПАРЛЫ ТУЫТ СЫНДЫ МЕМЛЕКЕТТІҢ НЕГІЗГІ САЯСАТЫ
ЖОСПАРЛЫ ТУЫТ САЯСАТЫ — ҚЫТАЙДЫҢ НЕГІЗГІ САЯСАТЫ, ОЛ ҮКІМЕТТІҢ ДЕМОГРАФИЯ САЛАСЫНДА ХАЛЫҚТЫҢ ҮЙЛЕНУ, ПЕРЕЗЕНТ КӨРУ ӘРЕКЕТІНЕ ОБИЕКТИВТІК ТҮРДЕ ЖЕТЕКШІЛІК ЕТУДЕГІ НАҚТЫЛЫ ШАРАСЫ. БҰЛ САЯСАТТЫҢ ӘУЕЛГІ МАҚСАТЫ—АЗАМАТТАРДЫҢ КЕШЕУІЛДЕП ҮЙЛЕНУ, КЕШЕУІЛДЕП ПЕРЕЗЕНТ КӨРУ, АЗ БАЛАЛЫ БОЛУ, САПАЛЫ ҰРПАҚ ЖЕТІЛДІРУ ЖАҒЫН ДӘРІПТЕУ, ХАЛЫҚ САНЫН ЖОСПАРЛЫ ТҮРДЕ МЕҢГЕРУ НЕГІЗІНДЕ ХАЛЫҚ САНЫНЫҢ АРТУЫН ЭКОНОМИКАЛЫҚ-ӘЛЕУМЕТТІК ДАМУ ЖОСПАРЫМЕН ӨЗАРА ҮЙЛЕСТЫРУ.
ҚЫТАЙ XX ҒАСЫРДЫҢ 70 ЖЫЛДАРЫНЫҢ БАСЫНДА ЖОСПАРЛЫ ТУЫТ САЯСАТЫН БАСТАП АТҚАРҒАН. 1982 ЖЫЛЫ ҚЫРКҮЙЕКТЕ АШЫЛҒАН ҚКП-НЫҢ XII ҚҰРЫЛТАЙЫНДА, ЖОСПАРЛЫ ТУЫТ ҚЫТАЙДЫҢ НЕГІЗГІ МЕМЛЕКЕТ САЯСАТЫ ЕТІП ТҰРАҚТАНДЫРЫЛДЫ, СОЛ ЖЫЛЫ ЖЕЛТОҚСАН АЙЫНДА «ҚЫТАЙ РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ КОНСТИТУЦИЯСЫНА» ЖАЗЫЛДЫ. 2001 ЖЫЛЫ ЖЕЛТОҚСАНДА, МЕМЛЕКЕТТІК ХАЛЫҚ ҚҰРЫЛТАЙЫ ТҰРАҚТЫ КОМИТЕТІНІҢ ЖИРМА БЕСІНШІ СЕССИЯСЫНДА «ҚЫТАЙ ХАЛЫҚ РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ХАЛЫҚ САНЫ ЖӘНЕ ЖОСПАРЛЫ ТУЫТ ЗАҢЫ» ҚАБЫЛДАНДЫ. ЖОСПАРЛЫ ТУЫТ САЯСАТЫ АТҚАРЫЛҒАННАН БЕРІ, ҚЫТАЙ ХАЛЫҚ САНЫ БОЙЫНША ҚАЙТАЛАЙ ӨДІРУ ТИПІНДЕГІ ТАРИХИ БҰРЫЛЫСТЫ ЖҮЗЕГЕ АСЫРЫП, ХАЛЫҚТЫҢ РЕСУРС ЖӘНЕ ҚОРШАҒАН ОРТАҒА БОЛҒАН ҚЫСЫМЫН ҰТЫМДЫ БӘСЕҢДЕТІП, ЭКОНОМИКАНЫҢ ДАМУЫ МЕН ҚОҒАМНЫҢ АЛҒА БАСУЫН ПӘРМЕНДІ ЖЕБЕДІ. АҚИҚАТ МЫНАНЫ ДӘЛЕЛДЕДІ: ҚЫТАЙ ЖОСПАРЛЫ ТУЫТ СЫНДЫ НЕГІЗГІ МЕМЛЕКЕТ САЯСАТЫН БІРШАМА ЖАҚСЫ АТҚАРҒАНДЫҚТАН, ОНЫҢ ҚЫТАЙ ҮЛГІСІНДЕГІ СОЦИАЛИЗМ ҚҰРУЫНА, МЕМЛЕКЕТТІҢ БАЙ, ҚҰДІРЕТТІ БОЛУЫН ЖӘНЕ ҰЛТТЫҢ КӨРКЕЙІП-ГҮЛДЕНУІН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУЫНА ОРАСАН ЗОР ЫҚПАЛ КӨРСЕТІП, ДҮНИЕЖҮЗІ ХАЛҚЫ МЕН ОЛАРДЫҢ ДАМУЫ ЖӨНІНЕН КЕЛЕЛІ РӨЛ АТҚАРДЫ.
XXI ҒАСЫРҒА ӨТКЕННЕН КЕЙІН, ХАЛЫҚ САНЫ ҚҰРЫЛЫМЫНЫҢ ӨЗГЕРУЫНЕ БАЙЛАНЫСТЫ, ҚЫТАЙДЫҢ ЕҢБЕК ЖАСЫНДАҒЫ ХАЛЫҚТЫҢ САНЫ ТӨМЕНДЕП, ҚАРТТАР САНЫ АРТУ АУҚЫМЫН САҚТАДЫ. ОСЫ ЖАҒДАЙҒА МЕҢЗЕС, 2013 ЖЫЛЫ ҚАРАШАДА, «ҚКП ОК-НІҢ РЕФОРМАНЫ ЖАППАЙ ЖЕТІЛДІРУДЕГІ БІРҚАНША КЕЛЕЛІ МӘСЕЛЕ ТУРАЛЫ ҚАУЛЫСЫН» АЛҒА ҚОЙЫП, БІР ЖАҒЫ ЖАЛҒЫЗ ПЕРЗЕНТ БОЛҒАН ЖҰБАЙЛАРДЫҢ ЕКІ БАЛАЛЫ БОЛУЫНА ЖОЛ ҚОЮ САЯСАТЫ БАСТАП АТҚАРЫЛДЫ. 2015 ЖЫЛЫ ЖЕЛТОҚСАНДА, МЕМЛЕКЕТТІК ХАЛЫҚ ҚҰРЫЛТАЙЫНЫҢ ТҰРАҚТЫ КОМИТЕТІ ДАУЫС БЕРУ ЖОЛЫМЕН ХАЛЫҚ САНЫ ЖӘНЕ ЖОСПАРЛЫ ТУЫТ ЗАҢЫНА ӨЗГЕРІС ЕНГІЗУ ЖОБАСЫН ҚАБЫЛДАДЫ, «ЖАЛПЫ БЕТТІК ЕКІ БАЛАЛЫ БОЛУ» САЯСАТЫ 2016 ЖЫЛЫ 01 ҚАҢТАРДАН БАСТАП РЕСМИ АТҚАРЫЛДЫ.
ХАЛЫҚ САНЫ МӘСЕЛЕСІ ЕЖЕЛДЕН ҚЫТАЙДЫҢ ДӨП КЕЛІП ОТЫРҒАН ЖАЛПЫ ЖАҒДАЙЛЫҚ, ҰЗАҚ УАҚЫТТЫҚ, СТРАТЕГИЯЛЫҚ СИПАТ АЛАТЫН МӘСЕЛЕ. БОЛАШАҚТАҒЫ ЕДӘУІР ҰЗАҚ УАҚЫТҚА ДЕЙІН, ҚЫТАЙ ЖОСПАРЛЫ ТУЫТ СЫНДЫ НЕГІЗГІ МЕМЛЕКЕТ САЯСАТЫНА ҮЗДІКСІЗ ТАБАНДЫ БОЛАДЫ, ТУЫТ САЯСАТЫН БІРТІНДЕП РЕТКЕ САЛЫП, ХАЛЫҚ САНЫНЫҢ ҰЗАҚ УАҚЫТТЫҚ ТЕҢГЕРМЕЛІ ДАМУЫН ЖҮЗЕГЕ АСЫРАДЫ.
计划生育基本国策
计划生育政策是中国的一项基本国策，是政府在人口领域内对人口婚育行为进行客观指导的具体措施。这一政策的初衷是提倡公民晚婚晚育、少生优生，通过有计划地控制人口，使人口增长同经济和社会发展计划相适应。
中国自20世纪70初开始推行计划生育政策。1982年9月党的十二大将计划生育确定为中国的基本国策，同年12月写入《中华人民共和国宪法》。2001年12月全国人大常委会第二十五次会议通过《中华人民共和国人口与计划生育法》。实行计划生育以来，中国提前实现了人口再生产类型的历史性转变，有效缓解了人口对资源和环境的压力，有力促进了经济发展和社会进步。实践证明，中国较好地实行计划生育的基本国策，对建设中国特色社会主义、实现国家富强和民族振兴产生了巨大影响，为促进世界人口与发展发挥了重大作用。
进入21世纪后，随着人口结构的转变，中国劳动年龄人口开始下降，老年人口保持上升态势。面对这一形势，2013年11月，《中共中央关于全面深化改革若干重大问题的决定》提出，启动实施一方是独生子女的夫妇可生育两个孩子的政策。2015年12月，全国人大常委会表决通过人口与计划生育法修正案，“全面二孩”政策于2016年1月1日起正式实施。
人口问题始终是中国面临的全局性、长期性、战略性问题。在未来相当长时期内，中国将继续坚持计划生育基本国策、逐步调整完善生育政策、实现人口长期均衡发展